چون ز بهرام گور با پدرش

نظامی گنجوی – هفت پیکر – شماره 16

آگاهی بهرام از وفات پدر

چون ز بهرام گور با پدرش

باز گفتند منهیان خبرش

که به سر پنجه شیر گیر شده ست

شیر برنا و گرگ پیر شده ست

شیر با او چو سگ بود به نبرد

کو همی ز اژدها برآرد گرد

دیو بندد به خم خام کمند

کوه ساید به زیر سم سمند

ز آهن الماس او حریر کند

وآهنش سنگ را خمیر کند

پدر از آتش جوانی او

مرگ خود دید زندگانی او

کرد از آن شیر آتشین بیشه

همچو شیران ز آتش اندیشه

از نظرگاه خویش ماندش دور

گر چه ناقص بود نظر بی نور

بود بهرام روز و شب به شکار

گاه بر باد و گاه باده گسار

به شکار و به می شتابنده

در یمن چون سهیل تابنده

کرد شاه یمن ز غایت مهر

حکم او را روان چو حکم سپهر

از سر دانش و کفایت خویش

حاکمش کرد بر ولایت خویش

دادش از چند گونه گوهر و تیغ

جان اگر خواست هم نداشت دریغ

هر چه بایستش از جواهر و گنج

بود و یک جو نبودش انده و رنج

زان عنایت که بود در سفرش

یاد نامد ولایت پدرش

دور چون در نبشت روزی چند

بازیی نو نمود چرخ بلند

یزدگرد از سریر سیر آمد

کار بالا گرفته زیر آمد

تاج و تختی که یافت از پدران

کرد با او همان که با دگران

چون تهی شد سر سریر ز شاه

انجمن ساختند شهر و سپاه

کز نژادش کسی رها نکنند

خدمت مار و اژدها نکنند

گر چه بهرام سربلندی داشت

دانش و تیغ و زورمندی داشت

از جنایت کشیدن پدرش

دیده ی کس ندید در هنرش

گفت هر کس در او نظر نکنیم

وز پدر مردنش خبر نکنیم

کان بیابانی عرب پرورد

کار ملک عجم نداند کرد

تازیان را دهد ولایت و گنج

پارسی‌زادگان رسند به رنج

کس نمی‌خواست کو شود بر گاه

چون خدا خواست برنهاد کلاه

پیری از بخردان گزین کردند

نام او داور زمین کردند

گر چه نز جنس تاجداران بود

هم به گوهر ز شهریاران بود

تاج بر فرق سر نهادندش

کمر هفت چشمه دادندش

چونکه بهرام‌گور یافت خبر

کآسمان دور خویش برد به سر

دوری از سر نمود دیگر بار

برخلاف گذشته آمد کار

از سر تخت و تاج شد پدرش

کس نبد تخت گیر و تاجورش

پای بیگانه در میان آمد

شورشی تازه در جهان آمد

اول آیین سوگواری داشت

نقش پیروزه بر عقیق نگاشت

وانگه آورد عزم آنکه چو شیر

برکشد بر مخالفان شمشیر

تیغ بر دشمنان دراز کند

در پیکار و کینه باز کند

باز گفتا چرا بدی سازم

اول آن به که بخردی سازم

گرچه ایرانیان خطا کردند

کز دل آزرم ما رها کردند

در دل سختشان نخواهم دید

نرمی آرم که نرمیست کلید

با همه سگدلی شکار منند

گوسپندان مرغزار منند

گر چه در پشم خویشتن خسبند

همه در پنبه‌زار من خسبند

به که بدعهد و سنگدل باشند

تا ز من عاقبت خجل باشند

از خیانت رسد خجالت مرد

وز خجالت دریغ باشد و درد

به جز آن هر چه بینی از خواری

باشد آن نوعی از ستمکاری

بی‌خردوار اگر شدند ز دست

بخردشان کنم خدیو پرست

مرد کز صید ناصبور افتد

تیر او از نشانه دور افتد