بیا ساقی از خنب دهقان پیر

نظامی گنجوی – اسکندر نامه – شرف نامه – شماره 14

رغبت نظامی به نظم شرف‌نامه

ساقی نامه

بیا ساقی از خنب دهقان پیر

میی در قدح ریز چون شهد و شیر

نه آن می‌که آمد به مذهب حرام

میی کاصل مذهب بدو شد تمام

وصف بهار

بیا باغبان خرمی ساز کن

گل آمد در باغ را باز کن

نظامی به باغ آمد از شهر بند

بیارای بستان به چینی پرند

ز جعد بنفشه برانگیز تاب

سر نرگس مست برکش ز خواب

لب غنچه را کآیدش بوی شیر

ز کام گل سرخ در دم عبیر

سهی سرو را یال برکش فراخ

به قمری خبر ده که سبزست شاخ

یکی مژده ده سوی بلبل به راز

که مهد گل آمد به میخانه باز

ز سیمای سبزه فروشوی گرد

که روشن به شستن شود لاجورد

دل لاله را کآمد از خون به جوش

فرو مال و خونی به خاکی بپوش

سر نسترن را ز موی سپید

سیاهی ده از سایه ی مشک بید

لب نارون را می‌آلود کن

به خیری زمین را زراندود کن

سمن را درودی ده از ارغوان

روان کن سوی گلبن آب روان

به نورستگان چمن باز بین

مکش خط در آن خطه نازنین

به سرسبزی از عشق چون من کسان

سلامی به هر سبزه‌ای می‌رسان

هوا معتدل بوستان دلکش است

هوای دل دوستان زان خوش است

درختان شکفتند بر طرف باغ

برافروخته هر گلی چون چراغ

به مرغ زبان بسته آواز ده

که پرواز پارینه را ساز ده

سراینده کن ناله ی چنگ را

درآور به رقص این دل تنگ را

سر زلف معشوق را طوق ساز

درافکن بدین گردن آن طوق باز

ریاحین سیراب را دسته بند

برافشان به بالای سرو بلند

از آن سیمگون سکه ی نوبهار

درم ریز کن بر سر جویبار

به پیرامن برکه ی آبگیر

ز سوسن بیفکن بساط حریر

در آن بزمه ی خسروانی خرام

درافکن می خسروانی به جام

به من ده که می خوردن آموختم

خورم خاصه کز تشنگی سوختم

به یاد حریفان غربت گرای

کز ایشان نبینم یکی را به جای

چو دوران ما هم نماند بسی

خورد نیز بر یاد ما هر کسی

به فصلی چنین فرخ و سازمند

به بستان شدم زیر سرو بلند

ز بوی گل و سایه ی سروبن

به بلبل درآمد نشاط سخن

به گل چیدن آمد عروسی به باغ

فروزنده رویی چو روشن چراغ

سر زلف در عطف دامن‌کشان

ز چهره گل از خنده شکر فشان

رخی چون گل و بر گل آورده خوی

به من داد جامی پر از شیر و می

که بر یاد شاه جهان نوش کن

جز این هر چه داری فراموش کن

نشستم همی با جهاندیدگان

زدم داستان پسندیدگان

به چندین سخن های زیبا و نغز

که پالودم از چشمه خون و مغز

هنوزم زبان از سخن سیر نیست

چو بازو بود باک شمشیر نیست

بسی گنجهای کهن ساختم

درو نکته‌های نو انداختم

سوی مخزن آوردم اول بسیچ

که سستی نکردم در آن کار هیچ

وزو چرب و شیرینی انگیختم

به شیرین و خسرو درآمیختم

وز آنجا سراپرده بیرون زدم

در عشق لیلی و مجنون زدم

وزین قصه چون باز پرداختم

سوی هفت پیکر فرس تاختم

کنون بر بساط سخن پروری

زنم کوس اقبال اسکندری

سخن رانم از فر و فرهنگ او

برافرازم اکلیل و اورنگ او

پس از دورهایی که بگذشت پیش

کنم زندش از آب حیوان خویش

سکندر که راه معانی گرفت

پی چشمه ی زندگانی گرفت

مگر دید کز راه فرخندگی

شود زنده از چشمه ی زندگی

سوی چشمه ی زندگی راه جست

کنون یافت آن چشمه کآنگاه جست

چنین زد مثل شاه گویندگان

که یابندگانند جویندگان

نظامی چو می‌با سکندر خوری

نگهدار ادب تا ز خود برخوری

چو همخوان خضری برین طرف جوی

به هفتاد و هفت آب لب را بشوی