به گاه بام که خورشید چرخ آینه فام

قاآنی شیرازی – قصیده شماره 232

مطلع ثانی

به گاه بام که خورشید چرخ آینه فام

زدود زآینه ی روزگار زنگ ظلام

درآمد از درم آن گلعذار وز رخ و زلف

نهفته طلعت خورشید را به ظلمت شام

نهاده سلسله بر دوش کاین مرا طره

نهفته سیم در آغوش کاین مرا اندام

گسسته رشته ی گوهر که این مراست سخن

فشانده خرمن شکر که این مراست کلام

ز جزع گشته بلاخیز کاین مرا غمزه

ز لعل گشته شکرریز کاین مرا دشنام

نهاده از مو بر گردن ستاره کمند

کشیده ز ابرو بر روی آفتاب حسام

فکنده طرح سلامت که این مراست قعود

نموده شور قیامت که این مراست قیام

به جلوه سروی اما چه سرو سرو سهی

به چهره ماهی اما چه ماه ماه تمام

غرض چو آمد بر من سلام کرد و نشست

سرودمش چه به جا آمدی علیک سلام

کشیدمش به بر آنگونه تنگ کز تنگی

زبان هر دو یکی گشت در ادای کلام

نیاز و ناز من و او به یک عبارت درج

بر آن صفت که به یک لفظ معنی ایهام

شد اتحاد من و او چنانکه دید احوال

دو را یکی نه یکی را دو عکس شهرت عام

نهفته مردمک چشم هر دو در یک چشم

بدان صفت که دو مغز اندرون یک بادام

دو جان میان دو پیکر ولی ز یکرنگی

به طرز نوری کاوراست در دو دیده مقام

دو تن میان دو کسوت ولی ز غایت لطف

نه آشکار و نه پنهان چو روح در اجسام

درون جامه و بیرون ز جامه آنگونه

که نشوه ی می گلرنگ در بلورین جام

نه جزو یکدگر و نه جدا ز یکدیگر

چنانکه روح در اجساد و نور در اجرام

دو جسم گشت ز یک جنس و هر دو گشت یکی

چو آن دو حرف که در یکدگر کنند ادغام

دل من و دل او عین هم شد ارچه خطاست

که سنگ شیشه شود یا که آبگینه رخام

چو کار عشق بدینجا رسید دانستیم

که چیستیم و چه بودیم و کیستیم و کدام

پس از حقیقت عرفان نفس هر دو زدیم

ز راه عقل به معراج حق پرستی گام

شدیم سالک راهی که در مسالک آن

نبود زحمت رفتار و رنجش اقدام

نه خوف همرهی نفس شوم اماره

نه بیم رهزنی طبع دون نافرجام

شدیم تا به مقامی که وهم گردون گرد

هزار پایه فروتر گرفته بود مقام

نخست همچو کسی کز فراز قله ی قاف

به چشم بینا بیند بسیط خاک تمام

به زیر پا همه ی ممکنات را دیدیم

گرفته هریک از آنها به حیّزی آرام

چو گام لختی از آنسو نهاد پیک نظر

نظر حجاب نظر گشت و گام مانع کام

وزان سپس چو کسی کز درون چاه شگرف

کند نظاره ی خورشید رفته زیر غمام

به زیر پرده ی سبعین الف حضرت قدس

هزار پرده ز هر پرده بسته بر افهام

چو نور شمع ز مشکوة در زجاجه ی صاف

درون پرده ز بی پردگی مشاعل عام

چهارده تن ازین سوی پرده بی پرده

به پرده داری پروردگار کرده قیام

نه چارده که یکی جسم را چهارده اسم

نه چارده که یکی شخص را چهارده نام

نخست احمد مرسل که ذات اقدس او

میان واجب و ممکن گزیده است مقام

نه واجب است و نه ممکن وزین دو نیست برون

گزیده واهمه سبابه را ازین ابهام

دوم علی که به معراج دوش پیغمبر

عروج یافت ز بهر شکستن اصنام

به عرش دوش کسی سود پا که عرش مجید

هزار مرتبه اش چهره سوده بر اقدام

بر آن صنم که برو سوده اینچنین کس دست

که دست خویشتنش خوانده داور علام

به این عقیده اگر بت پرست ساید چهر

به کیش من که بر او نار دوزخ است حرام

سیم بتول که از دورباش عصمت او

به سوی مدحت او ره نمی برد اوهام

دگر شبیر و شبر کز کمال قرب به حق

نبود واسطه شان جبرئیل در پیغام

دگر علی که به تنها کشد شفاعت او

به دوش طلحت خود بار سیئات انام

دگر محمدباقر که بر روان و تنش

رموز علم و عمل کرد کردگار اعلام

دگر امام ششم جعفر آنکه بست و گشود

به صدق و زهد در کفر و باره ی اسلام

دگر کلیم به حق موسی آنکه طور دلش

پر از تجلی انوار بد ز قرب مدام

دگر رضا که قضا پیرو اراده ی اوست

چنانکه حرف و تکلم مطیع جنبش کام

دگر تقی که ز یمن صلاح و تقوی او

نمانده در همه آفاق اسمی از آثام

دگر نقی که ز بس واسع است رحمت او

طمع به هستی جاوید بسته اند اعدام

دگر شهنشه دین عسکری که عسکر او

فرشتگان همه بودند در قعود و قیام

دگر ذخیره ی هستی محمدبن حسن

که هرچه هست بدو قائم است تا به قیام

بزرگوار خدایا بدین چهارده تن

که چار رکن قوامند و هفت عضو نظام

که نار دوزخ سوزنده را به قاآنی

خلیل وار بکن روز حشر بر دو سلام

گر این قصیده بخوانند بر عظام رمیم

برنده سجده به گوینده از پی اعظام

درین قصیده قوافی مکررست ولی

به است لفظ مکرر ز نامکرر خام