زان می عشق کز او پخته شود هر خامی-همراه با معنی و تفسیر

زان می عشق کز او پخته شود هر خامی

حافظ-غزل شماره 467

زان می عشق کز او پخته شود هر خامی

گر چه ماه رمضان است بیاور جامی

روزها رفت که دست من مسکین نگرفت

زلف شمشاد قدی ، ساعد سیم اندامی

روزه هر چند که مهمان عزیز است ای دل

صحبتش موهبتی دان و شدن انعامی

مرغ زیرک به در خانقه اکنون نپرد

که نهاده ست به هر مجلس وعظی دامی

گله از زاهد بدخو نکنم رسم این است

که چو صبحی بدمد در پی اش افتد شامی

یار من چون بخرامد به تماشای چمن

برسانش ز من ای پیک صبا پیغامی

آن حریفی که شب و روز می صاف کشد

بود آیا که کند یاد ز دردآشامی

حافظا گر ندهد داد دلت آصف عهد

کام دشوار به دست آوری از خودکامی

 معنی و تفسیر بیت های نخستین :

1. زان می عشق کز او پخته شود هر خامی / گر چه ماه رمضان است بیاور جامی:
   • شاعر از شراب عشق سخن می‌گوید که هر ناپختگی را پخته می‌کند. او می‌گوید حتی اگر ماه رمضان باشد، باز هم جامی از این شراب بیاور. این بیت نشان‌دهنده‌ی اهمیت عشق و احساسات ناب است.
2. روزها رفت که دست من مسکین نگرفت / زلف شمشاد قدی ، ساعد سیم اندامی:
   • حافظ از دوری معشوق شکایت می‌کند و می‌گوید که مدت‌هاست دست او به زلف معشوق (شمشاد قد) و بازوی سیم‌اندامش نرسیده است.
3. روزه هر چند که مهمان عزیز است ای دل / صحبتش موهبتی دان و شدن انعامی:
   • شاعر به دل خود می‌گوید که روزه هرچند مهمان عزیزی است، اما همنشینی با معشوق موهبتی است و باید آن را غنیمت شمرد.
4. مرغ زیرک به در خانقه اکنون نپرد / که نهاده ست به هر مجلس وعظی دامی:
   • حافظ به زاهدان ریاکار اشاره می‌کند و می‌گوید که مرغ زیرک (عاقل) به در خانقاه (محل وعظ) نمی‌پرد، زیرا در هر مجلس وعظ دامی برای فریب گسترده است.

معنی و تفسیر بیت های پایانی :

1. گله از زاهد بدخو نکنم رسم این است / که چو صبحی بدمد در پی اش افتد شامی:
   • شاعر می‌گوید که از زاهد بدخو شکایت نمی‌کند، زیرا رسم دنیا این است که هر صبحی بدمد، شامی در پی آن خواهد آمد (یعنی هر چیزی جایگزین خود را دارد).
2. یار من چون بخرامد به تماشای چمن / برسانش ز من ای پیک صبا پیغامی:
   • حافظ از معشوق می‌گوید که وقتی به تماشای چمن می‌رود، پیام او را به وسیله‌ی باد صبا به او برساند.
3. آن حریفی که شب و روز می صاف کشد / بود آیا که کند یاد ز دردآشامی:
   • شاعر از دوستی می‌گوید که شب و روز شراب صاف می‌نوشد و می‌پرسد آیا او به یاد درد و رنج دیگران خواهد افتاد؟
4. حافظا گر ندهد داد دلت آصف عهد / کام دشوار به دست آوری از خودکامی:
   • حافظ به خودش خطاب می‌کند و می‌گوید که اگر آصف (نماد عدالت) به داد دل تو نرسد، باید از طریق خودکامی (تلاش خود) به خواسته‌ات برسی.

غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی

واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.