نکته‌ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین-همراه با معنی و تفسیر

نکته‌ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین

حافظ-غزل شماره 402

نکته‌ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین

عقل و جان را بسته ی زنجیر آن گیسو ببین

عیب دل کردم که وحشی وضع و هرجایی مباش

گفت چشم شیرگیر و غنج آن آهو ببین

حلقه ی زلفش تماشاخانه ی باد صباست

جان صد صاحبدل آنجا بسته ی یک مو ببین

عابدان آفتاب از دلبر ما غافلند

ای ملامت گو ، خدا را رو مبین آن رو ببین

زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد

با هواداران رهرو حیله ی هندو ببین

اینکه من در جست و جوی او ز خود فارغ شدم

کس ندیده ست و نبیند مثلش از هر سو ببین

حافظ ار در گوشه ی محراب می‌نالد رواست

ای نصیحت گو ، خدا را آن خم ابرو ببین

از مراد شاه منصور ای فلک سر برمتاب

تیزی شمشیر بنگر قوّت بازو ببین

 معنی و تفسیر بیت های نخستین:

۱. نکته‌ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین / عقل و جان را بسته ی زنجیر آن گیسو ببین:
حافظ می‌گوید که نکته‌ای دلکش (جذاب) بگویم: خال آن مه‌رو (معشوق زیبا) را ببین و عقل و جان را بسته‌ی زنجیر آن گیسو (موی معشوق) ببین. این بیت نشان‌دهنده‌ی جذابیت و زیبایی بی‌نظیر معشوق است.

۲. عیب دل کردم که وحشی وضع و هرجایی مباش / گفت چشم شیرگیر و غنج آن آهو ببین:
شاعر می‌گوید که به دل خود عیب گرفت که وحشی وضع و هرجایی نباش، اما دل گفت چشم شیرگیر (چشم گیرا) و غنج (ناز) آن آهو (معشوق) را ببین. این بیت بیان‌گر این است که زیبایی معشوق دل را تسخیر کرده است.

۳. حلقه ی زلفش تماشاخانه ی باد صباست / جان صد صاحبدل آنجا بسته ی یک مو ببین:
حافظ می‌گوید که حلقه‌ی زلف معشوق تماشاخانه‌ی باد صبا (باد صبحگاهی) است و جان صد صاحبدل (عاشقان) در آنجا بسته‌ی یک مو (یک تار موی معشوق) است. این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که زیبایی موی معشوق عاشقان را مجذوب خود کرده است.

۴. عابدان آفتاب از دلبر ما غافلند / ای ملامت گو ، خدا را رو مبین آن رو ببین:
شاعر می‌گوید که عابدان (زاهدان) از آفتاب دلبر ما (معشوق) غافل هستند و به ملامت‌گو می‌گوید که خدا را رو مبین (صورت معشوق) را ببین. این بیت بیان‌گر این است که زیبایی معشوق حتی از آفتاب نیز درخشان‌تر است.

معنی و تفسیر بیت های پایانی:

۵. زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد / با هواداران رهرو حیله ی هندو ببین:
حافظ می‌گوید که زلف دل‌دزد معشوق بند بر گردن صبا (باد صبحگاهی) نهاده است و با هواداران رهرو (عاشقان) حیله‌ی هندو (نیرنگ و فریب) را ببین. این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که زیبایی معشوق حتی باد صبا را نیز فریب داده است.

۶. اینکه من در جست و جوی او ز خود فارغ شدم / کس ندیده ست و نبیند مثلش از هر سو ببین:
شاعر می‌گوید که او در جست‌و‌جوی معشوق از خود فارغ شده است و کسی مانند او را ندیده و نخواهد دید. این بیت بیان‌گر این است که معشوق شاعر بی‌نظیر است.

۷. حافظ ار در گوشه ی محراب می‌نالد رواست / ای نصیحت گو ، خدا را آن خم ابرو ببین:
حافظ در پایان غزل می‌گوید که اگر او در گوشه‌ی محراب ناله می‌کند، رواست و به نصیحت‌گو می‌گوید که خدا را آن خم ابرو (ابروی خمیده‌ی معشوق) را ببین. این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که زیبایی معشوق حتی شاعر را در محراب نیز به ناله واداشته است.

۸. از مراد شاه منصور ای فلک سر برمتاب / تیزی شمشیر بنگر قوّت بازو ببین:
شاعر می‌گوید که ای فلک، از مراد شاه منصور (پادشاه مورد ستایش) سر برمتاب (سرپیچی نکن) و تیزی شمشیر و قوّت بازوی او را ببین. این بیت بیان‌گر این است که پادشاه مورد ستایش دارای قدرت و شجاعت بالایی است.

غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی

واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.