کرشمه‌ای کن و بازار ساحری بشکن
حافظ-غزل شماره 399
کرشمه‌ای کن و بازار ساحری بشکن
به غمزه رونق و ناموس سامری بشکن
به باد ده سر و دستار عالمی یعنی
کلاه گوشه به آیین سروری بشکن
به زلف گوی که آیین دلبری بگذار
به غمزه گوی که قلب ستمگری بشکن
برون خرام و ببر گوی خوبی از همه کس
سزای حور بده رونق پری بشکن
به آهوان نظر شیر آفتاب بگیر
به ابروان دوتا قوس مشتری بشکن
چو عطرسای شود زلف سنبل از دم باد
تو قیمتش به سر زلف عنبری بشکن
چو عندلیب فصاحت فرو شد ای حافظ
تو قدر او به سخن گفتن دری بشکن
معنی و تفسیر بیت های نخستین:
۱. کرشمه‌ای کن و بازار ساحری بشکن / به غمزه رونق و ناموس سامری بشکن:
حافظ در این بیت از معشوق می‌خواهد که با کرشمه‌های خود، بازار سحر و جادو را بشکند و با غمزه‌هایش، رونق و ناموس سامری (نماد فریب و جادو) را از بین ببرد. این بیت نشان‌دهنده قدرت جذابیت معشوق است که حتی سحر و جادو در مقابل آن کم‌می‌آورد.
۲. به باد ده سر و دستار عالمی یعنی / کلاه گوشه به آیین سروری بشکن:
حافظ در این بیت از معشوق می‌خواهد که سر و دستار عالم (نماد دانش و قدرت) را به باد دهد و کلاه گوشه (نماد فروتنی) را به آیین سروری بشکند. این بیت نشان‌دهنده قدرت و برتری معشوق بر همه چیز است.
۳. به زلف گوی که آیین دلبری بگذار / به غمزه گوی که قلب ستمگری بشکن:
حافظ در این بیت از معشوق می‌خواهد که با زلف‌هایش آیین دلبری را به نمایش بگذارد و با غمزه‌هایش قلب ستمگران را بشکند. این بیت نشان‌دهنده تأثیر عمیق زیبایی و جذابیت معشوق است.
۴. برون خرام و ببر گوی خوبی از همه کس / سزای حور بده رونق پری بشکن:
حافظ در این بیت از معشوق می‌خواهد که با خرامیدن خود، گوی خوبی را از همه بگیرد و رونق پری (زیبایی افسانه‌ای) را بشکند. این بیت نشان‌دهنده زیبایی بی‌نظیر معشوق است.
معنی و تفسیر بیت های پایانی:
۵. به آهوان نظر شیر آفتاب بگیر / به ابروان دوتا قوس مشتری بشکن:
حافظ در این بیت از معشوق می‌خواهد که با نگاه خود، آهوان (نماد زیبایی و ظرافت) را تسخیر کند و با ابروانش، قوس مشتری (نماد قدرت و شکوه) را بشکند. این بیت نشان‌دهنده قدرت نگاه و زیبایی معشوق است.
۶. چو عطرسای شود زلف سنبل از دم باد / تو قیمتش به سر زلف عنبری بشکن:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که وقتی زلف معشوق مانند سنبل از باد عطرآگین می‌شود، او باید قیمت آن را با زلف عنبری خود بشکند. این بیت نشان‌دهنده عطر و زیبایی زلف معشوق است.
۷. چو عندلیب فصاحت فرو شد ای حافظ / تو قدر او به سخن گفتن دری بشکن:
حافظ در این بیت از خود می‌خواهد که وقتی عندلیب (بلبل) فصاحت خود را به نمایش می‌گذارد، او با سخن گفتن دری (سخن‌رانی زیبا) قدر آن را بشکند. این بیت نشان‌دهنده هنر و فصاحت حافظ است.
غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی
واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.
