می‌سوزم از فراقت روی از جفا بگردان
حافظ-غزل شماره 384
می‌سوزم از فراقت روی از جفا بگردان
هجران بلای ما شد یارب بلا بگردان
مه جلوه می‌نماید بر سبز خنگ گردون
تا او به سر درآید بر رخش پا بگردان
مرغول را برافشان یعنی به رغم سنبل
گرد چمن بخوری همچون صبا بگردان
یغمای عقل و دین را بیرون خرام سرمست
در سر کلاه بشکن در بر قبا بگردان
ای نور چشم مستان در عین انتظارم
چنگ حزین و جامی بنواز یا بگردان
دوران همی‌نویسد بر عارضش خطی خوش
یا رب نوشته ی بد از یار ما بگردان
حافظ ز خوبرویان بختت جز این قدر نیست
گر نیستت رضایی حکم قضا بگردان
معنی و تفسیر بیت های نخستین:
۱. می‌سوزم از فراقت روی از جفا بگردان / هجران بلای ما شد یارب بلا بگردان:
حافظ در این بیت از درد فراق معشوق سخن می‌گوید و از او می‌خواهد که روی از جفا بگرداند. او از خداوند می‌خواهد که بلا (هجران) را از او دور کند. این بیت نشان‌دهنده رنج عاشق از دوری معشوق است.
۲. مه جلوه می‌نماید بر سبز خنگ گردون / تا او به سر درآید بر رخش پا بگردان:
حافظ در این بیت از ماه سخن می‌گوید که بر سبز خنگ گردون (آسمان) جلوه می‌نماید و از او می‌خواهد که بر رخش (صورت) خود پا بگرداند. این بیت نشان‌دهنده زیبایی ماه و انتظار عاشق برای دیدار معشوق است.
۳. مرغول را برافشان یعنی به رغم سنبل / گرد چمن بخوری همچون صبا بگردان:
حافظ در این بیت از مرغول (گل) سخن می‌گوید که باید آن را برافشاند تا به رغم سنبل (نماد زیبایی) گرد چمن بگردد و مانند صبا (باد بهاری) بچرخد. این بیت نشان‌دهنده زیبایی طبیعت و شادی‌بخش بودن آن است.
۴. یغمای عقل و دین را بیرون خرام سرمست / در سر کلاه بشکن در بر قبا بگردان:
حافظ در این بیت از یغمای عقل و دین (نماد عقل و دینداری) سخن می‌گوید که باید سرمستانه بیرون آید و در سر کلاه بشکند و در بر قبا بگردد. این بیت نشان‌دهنده رهایی از قیود عقل و دینداری و روی آوردن به عشق و مستی است.
معنی و تفسیر بیت های پایانی:
۵. ای نور چشم مستان در عین انتظارم / چنگ حزین و جامی بنواز یا بگردان:
حافظ در این بیت از معشوق به عنوان نور چشم مستان یاد می‌کند و در حالی که در انتظار اوست، از او می‌خواهد که چنگ حزین (ساز غم‌انگیز) و جامی بنوازد یا بگردد. این بیت نشان‌دهنده انتظار عاشق برای دیدار معشوق است.
۶. دوران همی‌نویسد بر عارضش خطی خوش / یا رب نوشته ی بد از یار ما بگردان:
حافظ در این بیت از دوران (زمان) سخن می‌گوید که بر عارض (صورت) معشوق خطی خوش می‌نویسد و از خداوند می‌خواهد که نوشته بد (تقدیر بد) را از یار او دور کند. این بیت نشان‌دهنده آرزوی خیر برای معشوق است.
۷. حافظ ز خوبرویان بختت جز این قدر نیست / گر نیستت رضایی حکم قضا بگردان:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که از خوبرویان، بخت او جز این مقدار نیست و اگر رضایت ندارد، باید حکم قضا (تقدیر) را بگرداند. این بیت نشان‌دهنده تسلیم در برابر تقدیر و پذیرش سرنوشت است.
غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی
واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.
