ما شبی دست برآریم و دعایی بکنیم-همراه با معنی و تفسیر

ما شبی دست برآریم و دعایی بکنیم

حافظ-غزل شماره 377

ما شبی دست برآریم و دعایی بکنیم

غم هجران تو را چاره ز جایی بکنیم

دل بیمار شد از دست رفیقان مددی

تا طبیبش به سر آریم و دوایی بکنیم

آنکه بی جرم برنجید و به تیغم زد و رفت

بازش آرید خدا را که صفایی بکنیم

خشک شد بیخ طرب راه خرابات کجاست

تا در آن آب و هوا نشو و نمایی بکنیم

مدد از خاطر رندان طلب ای دل ورنه

کار صعب است مبادا که خطایی بکنیم

سایه ی طایر کم حوصله کاری نکند

طلب از سایه ی میمون همایی بکنیم

دلم از پرده بشد حافظ خوشگوی کجاست

تا به قول و غزلش ساز نوایی بکنیم

معنی و تفسیر بیت های نخستین:

۱. ما شبی دست برآریم و دعایی بکنیم / غم هجران تو را چاره ز جایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “شبی دست به دعا برمی‌داریم و از خداوند طلب می‌کنیم که غم هجران تو را از جایی درمان کنیم.” این بیت نشان‌دهنده‌ی درد هجران و امید به رفع آن از طریق دعا و التفات الهی است.

۲. دل بیمار شد از دست رفیقان مددی / تا طبیبش به سر آریم و دوایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “دل بیمار شده است و از رفیقان کمک می‌طلبد تا طبیبش را بیاوریم و درمانی برایش بیابیم.” این بیت نشان‌دهنده‌ی بیماری دل و نیاز به درمان از طریق دوستان و یاران است.

۳. آنکه بی جرم برنجید و به تیغم زد و رفت / بازش آرید خدا را که صفایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “آن کس که بی‌گناه رنجید و با تیغ (نمادی از درد و رنج) بر من زد و رفت، خداوند او را بازگرداند تا با او صفایی (آرامش و صلح) برقرار کنیم.” این بیت نشان‌دهنده‌ی تمایل حافظ به آشتی و رفع کدورت است.

۴. خشک شد بیخ طرب راه خرابات کجاست / تا در آن آب و هوا نشو و نمایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “ریشه‌ی شادی خشک شده است. راه خرابات (نمادی از محل عیش و شادی) کجاست تا در آن آب و هوا (فضا) نشو و نمو کنیم و شادی‌ای بیافرینیم؟” این بیت نشان‌دهنده‌ی اشتیاق حافظ به بازگشت شادی و نشاط است.

معنی و تفسیر بیت های پایانی:

۵. مدد از خاطر رندان طلب ای دل ورنه / کار صعب است مبادا که خطایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “ای دل، از خاطر رندان (عاشقان و آزادگان) کمک بخواه، وگرنه کار دشوار است و ممکن است خطایی از ما سر بزند.” این بیت نشان‌دهنده‌ی نیاز حافظ به راهنمایی و کمک رندان است.

۶. سایه ی طایر کم حوصله کاری نکند / طلب از سایه ی میمون همایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “سایه‌ی پرنده‌ی کم‌حوصله (نمادی از بی‌ثباتی) کاری نمی‌کند. بهتر است که از سایه‌ی میمون (نمادی از خوش‌یمنی و برکت) کمک بخواهیم.” این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که حافظ به دنبال ثبات و برکت است.

۷. دلم از پرده بشد حافظ خوشگوی کجاست / تا به قول و غزلش ساز نوایی بکنیم:
حافظ می‌گوید: “دلم از پرده (نمادی از پنهانی) بیرون آمده است. حافظ خوش‌گوی کجاست تا با قول و غزلش نوایی (آوازی خوش) بسازیم؟” این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که حافظ به دنبال بیان احساسات خود از طریق شعر و غزل است.

غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی

واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.