من ترک عشق شاهد و ساغر نمی‌کنم-همراه با معنی و تفسیر

من ترک عشق شاهد و ساغر نمی‌کنم

حافظ-غزل شماره 353

من ترک عشق شاهد و ساغر نمی‌کنم

صد بار توبه کردم و دیگر نمی‌کنم

باغ بهشت و سایه ی طوبی و قصر و حور

با خاک کوی دوست برابر نمی‌کنم

تلقین و درس اهل نظر یک اشارت است

گفتم کنایتیّ و مکرر نمی‌کنم

هرگز نمی‌شود ز سر خود خبر مرا

تا در میان میکده سر بر نمی‌کنم

ناصح به طعن گفت که رو ترک عشق کن

محتاج جنگ نیست برادر نمی‌کنم

این تقویم تمام که با شاهدان شهر

ناز و کرشمه بر سر منبر نمی‌کنم

حافظ جناب پیر مغان جای دولت است

من ترک خاکبوسی این در نمی‌کنم

معنی و تفسیر بیت های نخستین :

۱. من ترک عشق شاهد و ساغر نمی‌کنم / صد بار توبه کردم و دیگر نمی‌کنم:

حافظ در این بیت اعلام می‌کند که هرگز عشق به معشوق (شاهد) و جام شراب (ساغر) را ترک نخواهد کرد. او بارها توبه کرده است، اما دیگر قصد تکرار این توبه را ندارد. این بیت نشان‌دهنده‌ی تسلیم کامل حافظ در برابر عشق و مستی است.

۲. باغ بهشت و سایه ی طوبی و قصر و حور / با خاک کوی دوست برابر نمی‌کنم:

حافظ می‌گوید که حتی باغ بهشت، سایه‌ی درخت طوبی، قصرهای بهشتی، و حورالعین را با خاک کوی معشوق برابر نمی‌داند. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق بی‌حد و حصر حافظ به معشوق است.

۳. تلقین و درس اهل نظر یک اشارت است / گفتم کنایتیّ و مکرر نمی‌کنم:

حافظ می‌گوید که درس و تلقین اهل معرفت تنها یک اشاره است و او این نکته را به صورت کنایه بیان کرده و قصد تکرار آن را ندارد. این بیت نشان‌دهنده‌ی عمق نگاه عارفانه‌ی حافظ است.

۴. هرگز نمی‌شود ز سر خود خبر مرا / تا در میان میکده سر بر نمی‌کنم:

حافظ می‌گوید که تا زمانی که در میکده (میخانه) سر برنمی‌دارد، هرگز از حال خود آگاه نخواهد شد. این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که حافظ در میخانه و در حال مستی، به حقیقت وجودی خود پی می‌برد.

معنی و تفسیر بیت های پایانی :

۵. ناصح به طعن گفت که رو ترک عشق کن / محتاج جنگ نیست برادر نمی‌کنم:

حافظ از ناصحی (پنددهنده) یاد می‌کند که به طعنه به او می‌گوید عشق را ترک کند. اما حافظ پاسخ می‌دهد که او نیازی به جنگ و جدال ندارد و قصد ترک عشق را ندارد.

۶. این تقویم تمام که با شاهدان شهر / ناز و کرشمه بر سر منبر نمی‌کنم:

حافظ می‌گوید که عهد کرده است با شاهدان شهر (معشوقان) ناز و کرشمه نکند و این کار را بر سر منبر (جایگاه وعظ) انجام ندهد. این بیت نشان‌دهنده‌ی وفاداری حافظ به عشق واقعی است.

۷. حافظ جناب پیر مغان جای دولت است / من ترک خاکبوسی این در نمی‌کنم:

حافظ در پایان غزل می‌گوید که پیر مغان (نماد عشق و معرفت) جایگاه دولت و سعادت است و او هرگز خاکبوسی این درگاه را ترک نخواهد کرد. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و ارادت حافظ به پیر مغان و راه عشق است.

غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی

واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.