به تیغم گر کشد دستش نگیرم-همراه با معنی و تفسیر

به تیغم گر کشد دستش نگیرم

حافظ-غزل شماره 331

به تیغم گر کشد دستش نگیرم

وگر تیرم زند منّت پذیرم

کمان ابرویت را گو بزن تیر

که پیش دست و بازویت بمیرم

غم گیتی گر از پایم درآرد

بجز ساغر که باشد دستگیرم

برآی ای آفتاب صبح امّید

که در دست شب هجران اسیرم

به فریادم رس ای پیر خرابات

به یک جرعه جوانم کن که پیرم

به گیسوی تو خوردم دوش سوگند

که من از پای تو سر برنگیرم

بسوز این خرقه ی تقوا تو حافظ

که گر آتش شوم در وی نگیرم

معنی و تفسیر بیت های نخستین

۱. به تیغم گر کشد دستش نگیرم / وگر تیرم زند منّت پذیرم:
حافظ می‌گوید که اگر معشوق با تیغ (شمشیر) به او حمله کند، دست او را نمی‌گیرد، و اگر تیر بزند، منّت او را می‌پذیرد. این بیت نشان‌دهنده‌ی فداکاری و عشق بی‌قید و شرط اوست.

۲. کمان ابرویت را گو بزن تیر / که پیش دست و بازویت بمیرم:
حافظ از معشوق می‌خواهد که از کمان ابروهایش تیر بزند، زیرا او در برابر دست و بازوی معشوق خواهد مرد. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و فداکاری اوست.

۳. غم گیتی گر از پایم درآرد / بجز ساغر که باشد دستگیرم:
حافظ می‌گوید که اگر غم دنیا او را از پای درآورد، جز ساغر (جام شراب) چیزی دستگیر او نخواهد بود. این بیت نشان‌دهنده‌ی بی‌اعتنایی او به غم و اندوه دنیوی است.

۴. برآی ای آفتاب صبح امّید / که در دست شب هجران اسیرم:
حافظ از آفتاب صبح امید (معشوق) می‌خواهد که بدمد، زیرا او در دست شب هجران (دوری) اسیر است. این بیت نشان‌دهنده‌ی اشتیاق او به دیدار معشوق است.

معنی و تفسیر بیت های پایانی

۵. به فریادم رس ای پیر خرابات / به یک جرعه جوانم کن که پیرم:
حافظ از پیر خرابات (عارف واقعی) می‌خواهد که به فریاد او برسد و با یک جرعه شراب او را جوان کند، زیرا او پیر شده است. این بیت نشان‌دهنده‌ی آرزوی او به رهایی و نشاط است.

۶. به گیسوی تو خوردم دوش سوگند / که من از پای تو سر برنگیرم:
حافظ می‌گوید که دوش (شب گذشته) به گیسوی تو سوگند خورده است که هرگز از پای تو سر برنخواهد داشت. این بیت نشان‌دهنده‌ی وفاداری و عشق بی‌قید و شرط اوست.

۷. بسوز این خرقه ی تقوا تو حافظ / که گر آتش شوم در وی نگیرم:
حافظ به خود می‌گوید که این خرقه‌ی تقوا (ریاکاری) را بسوزاند، زیرا حتی اگر آتش شود، در آن نمی‌سوزد. این بیت نشان‌دهنده‌ی بی‌اعتنایی او به تظاهر و ریاکاری است.

غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی

واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.