گر چه افتاد ز زلفش گرهی در کارم-همراه با معنی و تفسیر

گر چه افتاد ز زلفش گرهی در کارم

حافظ-غزل شماره 324

گر چه افتاد ز زلفش گرهی در کارم

همچنان چشمِ گشاد از کرمش می‌دارم

به طرب حمل مکن سرخی رویم که چو جام

خون دل عکس برون می‌دهد از رخسارم

پرده ی مطربم از دست برون خواهد برد

آه اگر زآنکه در این پرده نباشد بارم

پاسبان حرم دل شده‌ام شب همه شب

تا در این پرده جز اندیشه ی او نگذارم

منم آن شاعر ساحر که به افسون سخن

از نی کلک همه قند و شکر می‌بارم

دیده ی بخت به افسانه ی او شد در خواب

کو نسیمی ز عنایت که کند بیدارم

چون تو را در گذر ای یار نمی‌یارم دید

با که گویم که بگوید سخنی با یارم

دوش می‌گفت که حافظ همه روی است و ریا

به جز از خاک درش با که بود بازارم

معنی و تفسیر بیت های نخستین

۱. گر چه افتاد ز زلفش گرهی در کارم / همچنان چشمِ گشاد از کرمش می‌دارم:
حافظ می‌گوید که اگرچه از زلف معشوق گره‌ای در کار او افتاده است، اما همچنان چشم به کرم او دوخته است. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و وفاداری اوست.

۲. به طرب حمل مکن سرخی رویم که چو جام / خون دل عکس برون می‌دهد از رخسارم:
حافظ می‌گوید که سرخی روی او را به طرب حمل نکنید، زیرا مانند جام، خون دل او از رخسارش بیرون می‌آید. این بیت نشان‌دهنده‌ی رنج‌های عشق اوست.

۳. پرده ی مطربم از دست برون خواهد برد / آه اگر زآنکه در این پرده نباشد بارم:
حافظ می‌گوید که پرده‌ی مطرب (عشق) او را از دست برون خواهد برد، اما افسوس که در این پرده بار (غم) او نباشد. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و رنج‌های اوست.

۴. پاسبان حرم دل شده‌ام شب همه شب / تا در این پرده جز اندیشه ی او نگذارم:
حافظ می‌گوید که شب‌ها پاسبان حرم دل شده است، تا در این پرده جز اندیشه‌ی معشوق نگذارد. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و وفاداری اوست.

معنی و تفسیر بیت های پایانی

۵. منم آن شاعر ساحر که به افسون سخن / از نی کلک همه قند و شکر می‌بارم:
حافظ خود را شاعر ساحری می‌داند که با افسون سخن، از نی قلم خود قند و شکر می‌بارد. این بیت نشان‌دهنده‌ی اعتماد به نفس و هنر اوست.

۶. دیده ی بخت به افسانه ی او شد در خواب / کو نسیمی ز عنایت که کند بیدارم:
حافظ می‌گوید که دیده‌ی بخت او به افسانه‌ی معشوق در خواب رفته است و از نسیم عنایت می‌خواهد که او را بیدار کند. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و اشتیاق اوست.

۷. چون تو را در گذر ای یار نمی‌یارم دید / با که گویم که بگوید سخنی با یارم:
حافظ می‌گوید که چون نمی‌تواند تو (معشوق) را در گذر ببیند، با چه کسی سخن بگوید تا با یار او سخن بگوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و اشتیاق اوست.

۸. دوش می‌گفت که حافظ همه روی است و ریا / به جز از خاک درش با که بود بازارم:
حافظ می‌گوید که دوش (شب گذشته) می‌گفتند که حافظ همه روی (ظاهر) و ریا است، اما جز خاک درگاه معشوق، بازار او با کیست. این بیت نشان‌دهنده‌ی بی‌اعتنایی او به تظاهر و ریاکاری است.

غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی

واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.