عشقبازی و جوانی و شراب لعل فام
حافظ-غزل شماره 309
عشقبازی و جوانی و شراب لعل فام
مجلس انس و حریف همدم و شرب مدام
ساقی شکردهان و مطرب شیرین سخن
همنشینی نیک کردار و ندیمی نیکنام
شاهدی از لطف و پاکی رشک آب زندگی
دلبری در حسن و خوبی غیرت ماه تمام
بزمگاهی دلنشان چون قصر فردوس برین
گلشنی پیرامنش چون روضه ی دارالسلام
صف نشینان نیکخواه و پیشکاران با ادب
دوستداران صاحب‌اسرار و حریفان دوستکام
باده ی گلرنگ تلخ تیز خوشخوار سبک
نقلش از لعل نگار و نقلش از یاقوت خام
غمزه ی ساقی به یغمای خرد آهخته تیغ
زلف جانان از برای صید دل گسترده دام
نکته‌دانی بذله‌گو چون حافظ شیرین سخن
بخشش‌آموزی جهان‌افروز چون حاجی قوام
هر که این عشرت نخواهد خوشدلی بر وی تباه
وآنکه این مجلس نجوید زندگی بر وی حرام
معنی و تفسیر بیت های نخستین
۱. عشقبازی و جوانی و شراب لعل فام / مجلس انس و حریف همدم و شرب مدام:
حافظ از عشقبازی، جوانی و شراب لعل‌فام (شراب سرخ) سخن می‌گوید و از مجلس انس و حریف همدم و شرب مدام (شراب همیشگی) یاد می‌کند. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
۲. ساقی شکردهان و مطرب شیرین سخن / همنشینی نیک کردار و ندیمی نیکنام:
حافظ از ساقی شکردهان (ساقی خوش‌رو) و مطرب شیرین‌سخن یاد می‌کند و از همنشینی نیک‌کردار و ندیمی نیکنام سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
۳. شاهدی از لطف و پاکی رشک آب زندگی / دلبری در حسن و خوبی غیرت ماه تمام:
حافظ از شاهد (معشوق) لطف و پاکی که رشک آب زندگی است و دلبری در حسن و خوبی که غیرت ماه تمام است سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و اشتیاق اوست.
۴. بزمگاهی دلنشان چون قصر فردوس برین / گلشنی پیرامنش چون روضه ی دارالسلام:
حافظ از بزمگاهی دلنشان (محل عیش و عرفان) مانند قصر فردوس برین و گلشنی پیرامنش مانند روضه‌ی دارالسلام (بهشت) سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
معنی و تفسیر بیت های پایانی
۵. صف نشینان نیکخواه و پیشکاران با ادب / دوستداران صاحب‌اسرار و حریفان دوستکام:
حافظ از صف‌نشینان نیکخواه و پیشکاران با ادب و دوستداران صاحب‌اسرار و حریفان دوستکام سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
۶. باده ی گلرنگ تلخ تیز خوشخوار سبک / نقلش از لعل نگار و نقلش از یاقوت خام:
حافظ از باده‌ی گلرنگ تلخ تیز خوشخوار سبک و نقلش از لعل نگار (معشوق) و نقلش از یاقوت خام سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
۷. غمزه ی ساقی به یغمای خرد آهخته تیغ / زلف جانان از برای صید دل گسترده دام:
حافظ از غمزه‌ی ساقی که تیغی برای یغمای خرد است و زلف جانان (معشوق) که دامی برای صید دل گسترده است سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و اشتیاق اوست.
۸. نکته‌دانی بذله‌گو چون حافظ شیرین سخن / بخشش‌آموزی جهان‌افروز چون حاجی قوام:
حافظ از نکته‌دانی بذله‌گو مانند خودش (حافظ) شیرین‌سخن و بخشش‌آموزی جهان‌افروز مانند حاجی قوام سخن می‌گوید. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
۹. هر که این عشرت نخواهد خوشدلی بر وی تباه / وآنکه این مجلس نجوید زندگی بر وی حرام:
حافظ می‌گوید که هر کس این عشرت را نخواهد، خوشدلی بر او تباه است و هر کس این مجلس را نجوید، زندگی بر او حرام است. این بیت نشان‌دهنده‌ی عشق و شادی اوست.
غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی
واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.
