دیدار شد میسر و بوس و کنار هم
حافظ-غزل شماره 362
دیدار شد میسر و بوس و کنار هم
از بخت شکر دارم و از روزگار هم
زاهد برو که طالع اگر طالع من است
جامم به دست باشد و زلف نگار هم
ما عیب کس به مستی و رندی نمی‌کنیم
لعل بتان خوشست و می خوشگوار هم
ای دل بشارتی دهمت محتسب نماند
وز می جهان پُرست و بت میگسار هم
خاطر به دست تفرقه دادن نه زیرکی ست
مجموعه‌ای بخواه و صراحی بیار هم
بر خاکیان عشق فشان جرعه ی لبش
تا خاک لعل گون شود و مشکبار هم
آن شد که چشم بد نگران بودی از کمین
خصم از میان برفت و سرشک از کنار هم
چون کاینات جمله به بوی تو زنده‌اند
ای آفتاب ، سایه ز ما برمدار هم
چون آب روی لاله و گل فیض حسن توست
ای ابر لطف بر من خاکی ببار هم
حافظ اسیر زلف تو شد از خدا بترس
و از انتصاف آصف جم اقتدار هم
برهان ملک و دین که ز دست وزارتش
ایام کان یمین شد و دریا یسار هم
بر یاد رای انور او آسمان به صبح
جان می‌کند فدا و کواکب نثار هم
گوی زمین ربوده ی چوگان عدل اوست
وین برکشیده گنبد نیلی حصار هم
عزم سبک عنان تو در جنبش آورد
این پایدار مرکز عالی مدار هم
تا از نتیجه ی فلک و طور دور اوست
تبدیل ماه و سال و خزان و بهار هم
خالی مباد کاخ جلالش ز سروران
وز ساقیان سروقد گلعذار هم
معنی و تفسیر بیت های نخستین :
1. دیدار شد میسر و بوس و کنار هم / از بخت شکر دارم و از روزگار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که دیدار معشوق و بوس و کنار او میسر شده است و او از بخت و روزگار خود شکرگزار است. این بیت نشان‌دهنده‌ی شادی و قدردانی از موهبت‌های زندگی است.
2. زاهد برو که طالع اگر طالع من است / جامم به دست باشد و زلف نگار هم:
در این بیت، حافظ به زاهد (عارف ظاهری) می‌گوید که برود، زیرا اگر طالع او (حافظ) خوب باشد، جام شراب به دست او خواهد بود و زلف معشوق نیز همراه او خواهد بود. این بیت نشان‌دهنده‌ی انتقاد از زهد ظاهری و ترجیح عشق و مستی معنوی است.
3. ما عیب کس به مستی و رندی نمی‌کنیم / لعل بتان خوشست و می خوشگوار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که او در حالت مستی و رندی، عیب کسی را نمی‌گیرد و لعل (لب) بتان (معشوق) و شراب خوشگوار را دوست دارد. این بیت نشان‌دهنده‌ی لذت بردن از زندگی و دوری از عیب‌جویی است.
4. ای دل بشارتی دهمت محتسب نماند / وز می جهان پُرست و بت میگسار هم:
در این بیت، حافظ به دل خود بشارت می‌دهد که محتسب (مامور اخلاقی) دیگر وجود ندارد و جهان پر از شراب و بت‌های میگسار (معشوقان) است. این بیت نشان‌دهنده‌ی رهایی از قید و بندهای ظاهری و لذت بردن از زندگی است.
5. خاطر به دست تفرقه دادن نه زیرکی ست / مجموعه‌ای بخواه و صراحی بیار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که خاطر را به دست تفرقه (جدایی) دادن زیرکی نیست، بلکه باید مجموعه‌ای (جمعی) از دوستان را بخواهی و صراحی (ظرف شراب) بیاوری. این بیت نشان‌دهنده‌ی اهمیت جمع دوستان و لذت بردن از زندگی است.
معنی و تفسیر بیت های میانی :
6. بر خاکیان عشق فشان جرعه ی لبش / تا خاک لعل گون شود و مشکبار هم:
در این بیت، حافظ بیان می‌کند که جرعه‌ای از لب معشوق بر خاکیان (مردم) بپاشد تا خاک لعل‌گون (سرخ) و مشکبار (خوشبو) شود. این بیت نشان‌دهنده‌ی تأثیر عشق و زیبایی معشوق بر جهان است.
7. آن شد که چشم بد نگران بودی از کمین / خصم از میان برفت و سرشک از کنار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که چشم بد نگران (حسودان) از کمین برخاستند، خصم از میان رفت و اشک‌ها نیز از کنار رفتند. این بیت نشان‌دهنده‌ی رهایی از دشمنان و مشکلات است.
8. چون کاینات جمله به بوی تو زنده‌اند / ای آفتاب ، سایه ز ما برمدار هم:
در این بیت، حافظ به معشوق خطاب می‌کند که تمام کاینات (جهان) به بوی تو زنده‌اند، ای آفتاب، سایه‌ات را از ما برمدار. این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که معشوق منشأ حیات و زیبایی در جهان است.
9. چون آب روی لاله و گل فیض حسن توست / ای ابر لطف بر من خاکی ببار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که آب روی لاله و گل از فیض حسن توست، ای ابر لطف، بر من خاکی نیز ببار. این بیت نشان‌دهنده‌ی طلب لطف و بخشش از معشوق است.
10 حافظ اسیر زلف تو شد از خدا بترس / و از انتصاف آصف جم اقتدار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که او اسیر زلف معشوق شده است و از خدا می‌ترسد، و از انصاف آصف جم (وزیر حضرت سلیمان) نیز اقتدار می‌خواهد. این بیت نشان‌دهنده‌ی تسلیم در برابر عشق و طلب عدالت است.
معنی و تفسیر بیت های پایانی :
11. برهان ملک و دین که ز دست وزارتش / ایام کان یمین شد و دریا یسار هم:
در این بیت، حافظ بیان می‌کند که برهان ملک و دین از دست وزارت او (معشوق) است و ایام (روزگار) به سمت راست و دریا به سمت چپ رفتند. این بیت نشان‌دهنده‌ی قدرت و تأثیر معشوق بر جهان است.
12. بر یاد رای انور او آسمان به صبح / جان می‌کند فدا و کواکب نثار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که به یاد رای انور (نورانی) او، آسمان به صبح جان خود را فدا می‌کند و ستارگان نیز نثار می‌کنند. این بیت نشان‌دهنده‌ی عظمت و نورانیت معشوق است.
13. گوی زمین ربوده ی چوگان عدل اوست / وین برکشیده گنبد نیلی حصار هم:
در این بیت، حافظ بیان می‌کند که گوی زمین (جهان) به چوگان عدل او ربوده شده است و گنبد نیلی (آسمان) نیز حصار اوست. این بیت نشان‌دهنده‌ی قدرت و عدالت معشوق است.
معنی و تفسیر بیت های پایانی :
14. عزم سبک عنان تو در جنبش آورد / این پایدار مرکز عالی مدار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که عزم سبک‌انان تو (معشوق) مرکز عالی مدار (جهان) را به جنبش درآورد. این بیت نشان‌دهنده‌ی تأثیر اراده‌ی معشوق بر جهان است.
15. تا از نتیجه ی فلک و طور دور اوست / تبدیل ماه و سال و خزان و بهار هم:
در این بیت، حافظ بیان می‌کند که نتیجه‌ی فلک و دور او (معشوق) تبدیل ماه و سال و خزان و بهار است. این بیت نشان‌دهنده‌ی این است که معشوق منشأ تغییرات در جهان است.
16. خالی مباد کاخ جلالش ز سروران / وز ساقیان سروقد گلعذار هم:
حافظ در این بیت بیان می‌کند که کاخ جلال معشوق از سروران و ساقیان سروقد گلعذار (زیبا) خالی نباشد. این بیت نشان‌دهنده‌ی آرزوی حضور همیشگی زیبایی و شادی در زندگی است.
غزلیات حافظ شیرازی – ادبستان شعر پارسی
واژگان دشوار : مصراع بیت ها ابیات تحلیل بررسی همراه با معنا مفهوم شعر شرح کامل.
