ساقیا آمدن عید مبارک بادت-همراه با معنی و تفسیر

ساقیا آمدن عید مبارک بادت

حافظ-غزل شماره 18

ساقیا آمدن عید مبارک بادت

وان مواعید که کردی مرواد از یادت

در شگفتم که در این مدت ایام فراق

برگرفتی ز حریفان دل و دل می‌دادت

برسان بندگی دختر رز گو به درآی

که دم و همت ما کرد ز بند آزادت

شادی مجلسیان در قدم و مقدم توست

جای غم باد مر آن دل که نخواهد شادت

شکر ایزد که ز تاراج خزان رخنه نیافت

بوستان سمن و سرو و گل و شمشادت

چشم بد دور کز آن تفرقه ات بازآورد

طالع نامور و دولت مادرزادت

حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح

ورنه طوفان حوادث ببرد بنیادت

معنی بیت های نخستین

۱. ساقیا آمدن عید مبارک بادت / وان مواعید که کردی مرواد از یادت:
ساقیا! آمدن عید بر تو مبارک باد. و آن وعده‌هایی که به من دادی، از یادت نرود. حافظ با شادباش عید به ساقی، از او می‌خواهد که به وعده‌هایش وفا کند و آنها را فراموش نکند.

۲. در شگفتم که در این مدت ایام فراق / برگرفتی ز حریفان دل و دل می‌دادت:
تعجب می‌کنم که در این مدت دوری، چگونه از دیگران دل می‌گرفتی و دل می‌دادی. شاعر از رفتار ساقی در زمان جدایی شگفت‌زده است و گویی به او خرده می‌گیرد که چرا به دیگران توجه می‌کرده است.

۳. برسان بندگی دختر رز گو به درآی / که دم و همت ما کرد ز بند آزادت:
خدمتگزار دختر رز (شراب) را برسان و بگو که بیاید، زیرا نفس و همت ما تو را از بند رها کرد. حافظ از ساقی می‌خواهد که شراب بیاورد، چرا که وجود شراب باعث رهایی و شادی شده است.

۴. شادی مجلسیان در قدم و مقدم توست / جای غم باد مر آن دل که نخواهد شادت:
شادی حاضرین در مجلس به قدم و حضور توست. هر دلی که نخواهد شادمان شود، جای غم و اندوه باد. این بیت نشان‌دهنده تأثیر مثبت ساقی و شراب بر جمع است و نفرین برای کسانی که این شادی را نمی‌پذیرند.

معنی بیت های پایانی

۵. شکر ایزد که ز تاراج خزان رخنه نیافت / بوستان سمن و سرو و گل و شمشادت:
شکر خدا را که باغ سمن و سرو و گل و شمشاد تو از آسیب خزان در امان ماند. حافظ خوشحال است که زیبایی‌های طبیعت (نماد جوانی و نشاط) از گزند زمانه محفوظ مانده‌اند.

۶. چشم بد دور کز آن تفرقه ات بازآورد / طالع نامور و دولت مادرزادت:
چشم بد دور باد! زیرا از آن جدایی‌ات را به وصل تبدیل کرد. بخت بلند و دولت ذاتی‌ات این پیروزی را برایت به ارمغان آورد. شاعر با دعای چشم‌زخم نخوردن، خوشبختی و اقبال ساقی را ستایش می‌کند.

۷. حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح / ورنه طوفان حوادث ببرد بنیادت:
حافظ! این نعمت بزرگ (کشتی نوح، کنایه از نجات‌بخش بودن شراب یا دوستی) را از دست مده، وگرنه طوفان حوادث، بنیادت را از بین خواهد برد. این بیت هشداری است به خودش که قدر این موهبت را بداند تا از آسیب‌های دنیا در امان بماند.